Cerita Rakyat
Cerita Rakyat
Legenda Kalimantan Selatan Tabalong
Asal Mula Kisah Kambing Takutan Lawan Banyu
- 14 November 2018

Wayah malam hari, di hutan Samulung, nang andakannya parak Kampung Wayau, kadangaran suara kambing. Maraga banyak binatangnya, hutan tu jarang didatangi urang. Ada dua ikung kambing nang baluman guring. Kambing anak wan mamanya.
Bujur banyak binatangnya, takananya ada haja urang nang wani masuk ka dalam hutan tu. Nang wani masuk ka hutan tu biasanya urang nang ganal hampadal, kada balampu, atawa urang nang kada takutan mati.
Saban malam, sabaluman guring, anak kambing minta kisahakan dahulu lawan mamanya.
“Ma, bakisah dahulu, hanyar ulun hakun guring…,” ujar anak kambing pinda ungah.
“Ayuha. Asal ikam guring, Mama hakun ai bakisah,” ujar Mama kambing. “Di hutan ni, Mama kada takutan lawan nangapa haja, Nak ai,” ujar mamanya kambing pulang, piragah jagau.
“Umai, Ma? Haratnya pang, pian, nih? Lawan macan pang, wanilah pian?”
“Mama kada takutan! Lawan landakkah, taranggilingkah, katikihkah, ular sawakah, tadung murakah, hadupankah, macankah… Lawan gajah nang saling ganalan haja gin, Mama kada takutan. Nang Mama takutani di dunia ni, saikung haja, Nak ai. Handak tahulah, ikam?”
“Siapa, Ma? Siapa nang pian takutani?”
“Tangguhi. Siapa, nah?”
Bingung anak kambing mamikirakan.
Ayungannya, anak kambing bawani manangguh: “Pasti raksasa! Kada lain lagi! Iya, kalu, Ma?”
“Lain! Luput tangguhan ikam!” Mama kambing takurihing mandangar jawapan nang anak.
“Siapa pang, Ma?”
“Ngarannya… Eee… Handak ai Mama padahi, tagal ikam baluman cukup umur lagi, Nak ai. Lamunnya sudah ganal, kaina ikam pasti tahu saurang. Kusambat ngarannya haja gin, lah? Ngarannya, si R-i-n-t-i-k. Nah, Mama sudah bakisah, sadang sudah ikam guring….”
***
Rupanya, wayah mama kambing tu bakisah, ada macan nang umpat manalinga. Macan tu parahatan mancari makan. Sudah saharianan inya kada tadapat makanan. Niatnya nang handak marungkau kambing, batal, limbah mandangar pandiran kambing nang badua baranak tu.
Macan bapikir: “Nangapa maka kambing kada takutan lawan diaku? Nangapa maka inya takutan lawan si Rintik? Siapa si Rintik tu? Raksasakah?” ujar macan, mandam kapiu. Lawas inya bapikir, mangalamun, bakadap di bawah rapun hambawang. Padahal, inya kada macan sambarang macan, tagal dasar raja hutan bubujuran!
****
Wayah macan asyik mangalamun, kada jauh pada situ ada dua ikung urang nang bagarit minjangan. Ngarannya, Adul wan Amat.
“Dapat juakah, Dul, kita malam ini, yu? Lamunnya kada minjangan, pilanduk atawa kijang barang…,” ujar Amat, pinda hawai.
“Tanang haja. Nang musti, kita bausaha dahulu,” sahut Adul.
Adul wan Amat maingkuti lampu damar, bajalan tarus padang kadap. Limbah anu, taranjah rapun kayu. Kada tahu dilapah, masuk hutan, kaluar hutan. Sanapang dumdum, parang, tumbak, timbaku wan makanan, langkap dibawa. Karung gin, ada jua.
Tagal, sasain jauh masuk hutan, kada talihat saikung-ikung minjangan, pilanduk atawa kijang. Baunya haja gin, kadada.
Kanapakah, parahatan Adul wan Amat bamula pusang, panglihat nang badua tu ada kijang nang saling ganalan, mancugut di padang kadap, di bawah rapun hambawang.
“Mat, napa jarku tadi! Tuh, yat, di padang kadap… Napa nang saling ganalan tu?”
“Banaran. Kada salah lagi! Kijang!” Amat kahimungan.
Nang ngaran liwar himungnya, Amat langsung maambil sanapang dumdum nang sudah baisi pilur. Tinggal ditimbakakan haja lagi.
Tagal, baluman lagi ditimbakakan, Adul sudah manangati. “Jangan ditimbak, Mat ai. Kaina mati! Kita tangkap hidup-hidup haja!”
Bajingkit-jingkit, Adul wan Amat mamaraki satua tu. Bagamat Adul maurak karung, sagan manangkap wan mambuat ka dalamnya.
“Naaah…! Dapatku…!” Adul mambuat satua tu ka karung sambil bakuciak kahimungan.
“Pacangan cair, kita, Dul ai…!”
Adul wan Amat kada tapikir, nang dibuatnya ka karung tu lain kijang, tagal macan! Macan mangira jua, nang wani manangkapnya tu pasti si Rintik!
“Aduhhh… Iya, pang…. Ni pasti si Rintik nang disambat kambing tadi. Wani banar inya manangkap diaku, padahal aku raja hutan ni…,” ujar macan dalam hati.
Macan panasaran. Handak banar inya tahu, dimapa garang sabujurannya nang bangaran si Rintik tu? Inya bapikir, pasti si Rintik tu ganal banar awaknya.
Nang ngaran kahimungan, Adul wan Amat kada bagaduh lagi lawan isi karungnya. Naik gunung, turun gunung, masuk hutan, kaluar hutan, nang badua tu bulikan, banyanyian kahimungan.
Di tangah jalan, nang puhunnya kada tapi banyak, bulan salau-salau manarangi jalan. Muha Adul wan Amat sudah kalihatan. Dalam karung, si macan handak tahu jua, siapa si Rintik.
Bagimit, macan marabit karung lawan kukunya nang panjang landap. Dirabitnya sadikit-sadikit, asal muat di kapala. Dijinguknya satumat, masuk pulang. Dijinguknya lagi, masuk pulang.
Wayah kapala macan cangul di karung, kabalujuran Adul malihat tumatan balakang.
“Mat…! Napa nang kita bawa ni, Mat…?!” Suara Adul manggatar.
“Kijang, Dul ai!” Amat manyahuti sambil tatawa. Inya kada paham, napa maka suara Adul pinda manggatar?
“Lain, Mat ai! Babalang, awaknya…! Tu, tu, tu… Ma, ma, macaaan…!”
Asa kada parcaya, bagamatan Amat bajinguk, malihati isi karung nang dihambinnya. Inya liwar takajutnya! Mata macan tu pas parahatan cangang ka inya! Saitu-saini, dihampasnya karung nang dihambinnya.
“Brukkkkk…!” Malabuk bunyi karung dihampas saling nyaringan.
“Aduh… Aduhh… Liwar gancangnya si Rintik ni… Dihampasnya aku, nah…,” ujar macan kasakitan.
“Macan, macan, macaaan…! Tulung, tulung, tuluunggg…!”
Amat wan Adul bukahan kada katanahan, bakuriak saling nyaringan, katakutanan.
Limbah dihampas tadi, macannya bukah jua ka hutan saling lajuan. Adul wan Amat kada ingat di diri lagi, banaik ka rapun puhun nang tinggi.
***
Di dalam hutan, macan bahabar lawan kakawalannya.
“Siapa nang handak malihat si Rintik, raja hutan nang hanyar? Iringi aku…” ujar macan, awaknya manggatar katakutanan.
Saitu-saini, macan-macan lain takumpulan, umpatan tulakan, bairingan.
Di bawah puhun, wadah Adul wan Amat basambunyi, takumpulan macan, saling banyakan.
Adul wan Amat magin katakutanan, banaik sasain tinggi. Sakira takurang jua rasa takutan, kaduanya barukuan.
“Uma, uma, umaaa…! Api haja dimakannya! Dasar harat banar si Rintik tu!” ujar macan katakutanan.
Nang ngaran liwar takutannya, Adul wan Amat takamih-kamih di salawar.
“Aduh, aduh…! Aku diludahinya…! Liwar hancingnya…!” ujar macan pulang.
Malihat macan datangan tarus, Adul wan Amat batingggi lagi naik.
Kada disangka, ayungannya:
“Krak… Krak… Ciuuutttt… Dabukkk…!”
“Aduh, aduh! Digugurinya pulang aku…! Sakiittt…! Bukahan, bukahaaan…!” Raja hutan bakuriak manyuruh anak buahnya.
Limbah macannya kadadaan lagi, Adul wan Amat bagamat turunan. Sambil maurut ka pinggang, nang badua tu hancap bulikan, bukahan mancincing, katakutanan.
Ayungannya, raja hutan mangaku kalah, lalu maanggap si Rintik raja hutan nang paharatnya. Padahal, “si Rintik” nang disambat kambing tu maksudnya “rintik banyu hujan”. Cucuk ai sampai wayah ini kambing takutan lawan banyu…

Sumber:

https://datutadungmura2012.wordpress.com/2012/12/04/hikayat-tanjung-puri-dan-tangisan-putri-galuh-sewangi-cerita-rakyat-kabupaten-tabalong/

Diskusi

Silahkan masuk untuk berdiskusi.

Daftar Diskusi

Rekomendasi Entri

Gambar Entri
Tradisi MAKA
Seni Pertunjukan Seni Pertunjukan
Nusa Tenggara Barat

MAKA merupakan salah satu tradisi sakral dalam budaya Bima. Tradisi ini berupa ikrar kesetiaan kepada raja/sultan atau pemimpin, sebagai wujud bahwa ia bersumpah akan melindungi, mengharumkan dan menjaga kehormatan Dou Labo Dana Mbojo (bangsa dan tanah air). Gerakan utamanya adalah mengacungkan keris yang terhunus ke udara sambil mengucapkan sumpah kesetiaan. Berikut adalah teks inti sumpah prajurit Bima: "Tas Rumae… Wadu si ma tapa, wadu di mambi’a. Sura wa’ura londo parenta Sara." "Yang mulia tuanku...Jika batu yang menghadang, batu yang akan pecah, jika perintah pemerintah (atasan) telah dikeluarkan (diturunkan)." Tradisi MAKA dalam Budaya Bima dilakukan dalam dua momen: Saat seorang anak laki-laki selesai menjalani upacara Compo Sampari (ritual upacara kedewasaan anak laki-laki Bima), sebagai simbol bahwa ia siap membela tanah air di berbagai bidang yang digelutinya. Seharusnya dilakukan sendiri oleh si anak, namun tingkat kedewasaan anak zaman dulu dan...

avatar
Aji_permana
Gambar Entri
Wisma Muhammadiyah Ngloji
Produk Arsitektur Produk Arsitektur
Daerah Istimewa Yogyakarta

Wisma Muhammadiyah Ngloji adalah sebuah bangunan milik organisasi Muhammadiyah yang terletak di Desa Sendangagung, Kecamatan Minggir, Kabupaten Sleman, Daerah Istimewa Yogyakarta. Wisma ini menjadi pusat aktivitas warga Muhammadiyah di kawasan barat Sleman. Keberadaannya mencerminkan peran aktif Muhammadiyah dalam pemberdayaan masyarakat melalui pendekatan dakwah dan pendidikan berbasis lokal.

avatar
Bernadetta Alice Caroline
Gambar Entri
SMP Negeri 1 Berbah
Produk Arsitektur Produk Arsitektur
Daerah Istimewa Yogyakarta

SMP Negeri 1 Berbah terletak di Tanjung Tirto, Kelurahan Kalitirto, Kecamatan Berbah, Sleman. Gedung ini awalnya merupakan rumah dinas Administratuur Pabrik Gula Tanjung Tirto yang dibangun pada tahun 1923. Selama pendudukan Jepang, bangunan ini digunakan sebagai rumah dinas mandor tebu. Setelah Indonesia merdeka, bangunan tersebut sempat kosong dan dikuasai oleh pasukan TNI pada Serangan Umum 1 Maret 1949, tanpa ada yang menempatinya hingga tahun 1951. Sejak tahun 1951, bangunan ini digunakan untuk kegiatan sekolah, dimulai sebagai Sekolah Teknik Negeri Kalasan (STNK) dari tahun 1951 hingga 1952, kemudian berfungsi sebagai STN Kalasan dari tahun 1952 hingga 1969, sebelum akhirnya menjadi SMP Negeri 1 Berbah hingga sekarang. Bangunan SMP N I Berbah menghadap ke arah selatan dan terdiri dari dua bagian utama. Bagian depan bangunan asli, yang sekarang dijadikan kantor, memiliki denah segi enam, sementara bagian belakangnya berbentuk persegi panjang dengan atap limasan. Bangunan asli dib...

avatar
Bernadetta Alice Caroline
Gambar Entri
Pabrik Gula Randugunting
Produk Arsitektur Produk Arsitektur
Daerah Istimewa Yogyakarta

Pabrik Gula Randugunting menyisakan jejak kejayaan berupa klinik kesehatan. Eks klinik Pabrik Gula Randugunting ini bahkan telah ditetapkan sebagai cagar budaya di Kabupaten Sleman melalui SK Bupati Nomor Nomor 79.21/Kep.KDH/A/2021 tentang Status Cagar Budaya Kabupaten Sleman Tahun 2021 Tahap XXI. Berlokasi di Jalan Tamanmartani-Manisrenggo, Kalurahan Tamanmartani, Kapanewon Kalasan, Kabupaten Sleman, pabrik ini didirikan oleh K. A. Erven Klaring pada tahun 1870. Pabrik Gula Randugunting berawal dari perkebunan tanaman nila (indigo), namun, pada akhir abad ke-19, harga indigo jatuh karena kalah dengan pewarna kain sintesis. Hal ini menyebabkan perkebunan Randugunting beralih menjadi perkebunan tebu dan menjadi pabrik gula. Tahun 1900, Koloniale Bank mengambil alih aset pabrik dari pemilik sebelumnya yang gagal membayar hutang kepada Koloniale Bank. Abad ke-20, kemunculan klinik atau rumah sakit di lingkungan pabrik gula menjadi fenomena baru dalam sejarah perkembangan rumah sakit...

avatar
Bernadetta Alice Caroline
Gambar Entri
Kompleks Panti Asih Pakem
Produk Arsitektur Produk Arsitektur
Daerah Istimewa Yogyakarta

Kompleks Panti Asih Pakem yang terletak di Padukuhan Panggeran, Desa Hargobinangun, Kecamatan Pakem, Kabupaten Sleman, merupakan kompleks bangunan bersejarah yang dulunya berfungsi sebagai sanatorium. Sanatorium adalah fasilitas kesehatan khusus untuk mengkarantina penderita penyakit paru-paru. Saat ini, kompleks ini dalam kondisi utuh namun kurang terawat dan terkesan terbengkalai. Beberapa bagian bangunan mulai berlumut, meskipun terdapat penambahan teras di bagian depan. Kompleks Panti Asih terdiri dari beberapa komponen bangunan, antara lain: Bangunan Administrasi Paviliun A Paviliun B Paviliun C Ruang Isolasi Bekas rumah dinas dokter Binatu dan dapur Gereja

avatar
Bernadetta Alice Caroline